Ruimtevaart podcast transcript s01e06 - Asteroid Day

2017/06/26: De zesde Ruimtevaart podcast is opgenomen. Luister of lees het transcript hieronder.

Op 15 februari 2013 stond het leven in het Russische arbeidersstadje Chelyabinsk een ogenblik stil met een oorverdovende knal. De oudere stadsgenoten dachten dat dit dan de langverwachte nucleaire aanval van de Amerikanen was. In de koude oorlog was dit stadje immers een belangrijk industrie-centrum van de sovjet unie, voor het produceren van militaire apparatuur, zoals tanks en geschut. Onbekend destijds bij het Westerse publiek, misschien iets meer bekend bij de Westerse inlichtingendiensten.

Maar nee, deze knal was niet van een binnenkomende intercontintale ballistische raket van de Amerikanen. Dit was een object, dat vele malen sneller de mooie en koude lucht boven Chelyabinsk binnendrong en daar gewelddadig uiteenrafelde. Deze 20 m grote planetoide, die ooit miljarden geleden gevormd werd tijdens de constructie van ons zonnestelsel, kwam zijn meerdere tegen, in de vorm van onze planeet Aarde. Ondanks de enorme snelheid van zo’n 19 km/s wist de atmosfeer van de Aarde, deze planetoide te stoppen en bereikten slechts een aantal fragmenten het Aardoppervlak. Desalniettemin, bracht de botsing van de planetoide met de hoogste Aardse luchtlagen een ontploffing teweeg van zo’n 30 maal de Hiroshima atoombom.

Geluk bij een ongeluk zijn er slechts een handvol gewonden gevallen door glasscherven, die door de explosiedruk werden veroorzaakt. Was de planetoide iets compacter geweest, en had deze echt de Aarde bereikt, dan was een onoverzienbare ramp gebeurd met vele slachtoffers als gevolg.

Zagen we de Chelyabinsk planetoide dan niet aankomen? Nee, hij kwam ergens uit de richting van de zon, en dientengevolge stond deze dus niet op onze radars. Ze komen echter wekelijks langs, dit soort rotsblokken, vaak op veilige afstanden verder van ons dan de Maan. En heel soms vliegen ze met duizelingwekkende snelheid tussen de Maan en de Aarde door. 

Maar de Chelyabinsk planetoide was toch echt wel raak. 

De vorige botsing die men in de geschiedenisboeken heeft geregistreerd is uit 1908. Boven het Siberische Tunguska kwam toen een planetoide binnen met een diameter van naar schatting 150 mtr, een maatje groter dus dan de Chelyabinsk planetoide. De gevolgen waren er ook naar maar gelukkig was de impact in volledig onbewoond gebied. Ook deze planetoide verpulverde in de atmosfeer van de Aarde. Over een oppervlak van zo’n 2000 km2 stond echter geen boom meer overeind.

Op basis van deze 2 events zou je denken dat er wel een actief programma bestaat om de Aarde te behoeden voor dit soort planetoides. Maar het tegendeel is waar, alleen de observatiemogelijkheden zijn flink uitgebreid de laatste jaren dus het positieve is, dat de kans klein is dat er weer een totaal onverwacht Chelyabinsk event gaat komen. Maar wat nou als we er echt eentje aan zien komen die over een paar dagen toch echt gaat inslaan, en niet op een bosje met bomen, maar op een dichtbevolkt gebied zoals de Randstad? Helaas valt er weinig te doen anders dan de boel te evacueren. Zo’n rots met een snelheid van 10 km/s valt zeer slecht een andere richting op te duwen. Een ander verhaal is het met planetoides waarvan het vermoeden bestaat dat deze over tientallen jaren de Aarde wel eens zouden kunnen gaan raken. Met een vrij simpele methode zou je de baan een tikkeltje kunnen wijzigen, zodat over tientallen jaren, de planetoide de Aarde net niet zal raken. Maar simpele methodes kunnen in de werkelijkheid toch nog wel tot technische hoofdbrekens leiden. Men zal een rakettrap aan de asteroide moeten bevestigen en deze gedurende lange tijd zijn werk moeten laten doen. Met een harpoen of ankers zou dat ding vast moeten worden gezet. En dan maar hopen natuurlijk dat de ingreep de kans kleiner maakt op een impact, en niet groter.

In de 22ste eeuw staat er voor de Aarde een mogelijke impact met planetoide genaamd Bennu op het programma. Een rots met een diameter van 500 mtr betekent dan weinig goeds. Met enige voorzienigheid heeft NASA vorig jaar een satelliet naar de deze planetoide gestuurd, met de bedoeling om een monster te nemen van het oppervlak en deze terug te gaan brengen naar Aarde. Op 24 september 2023, zal er een capsule naar Aarde terugkeren, ergens in de woestijn van Utah. We zullen er dan echt achterkomen waarvan Bennu gemaakt is, en op basis hiervan mogelijk een deflectiemissie gaan ondernemen.

Ook de Japanners zijn op dit moment op weg naar een planetoide. De Hayabusa-2 zal in 2018 aankomen bij Planetoide Ryugu en in 2020 een monster terugbrengen naar Aarde. De ‘twee’ in de naam van de missie duidt al aan dat dit trucje al bekend was bij de Japanners. Eerder bezocht de Hayabusa-1 namelijk al de planetoide Itokawa en bracht enkele korreltjes van het oppervlak terug naar Aarde. Deze missie werd trouwens geplaagd door allerhande tegenslagen. Zoveel, dat het werkelijk een Japanse publieklieveling werd. Films werden uitgebracht, en zelfs het Deense LEGO bracht een speciale set uit, voor de Japanse winkels, waarin de projectleider van het project zelfs een eigen LEGO poppetje kreeg.

Asteroides vormen echter niet alleen een bedreiging voor de mensheid. Ze zijn ook een prachtig wetenschappelijk inkijkje in het verleden van ons zonnestelsel en kunnen we leren hoe het allemaal zo gekomen is. Mogelijk vinden we zelfs bouwstenen van leven. Daarnaast bevatten een groot aantal van deze rotsen ook kostbare en zeldzame metalen, die we zowel mooi zouden kunnen gebruiken hier op Aarde, maar ook om een nieuwe economie te gaan bouwen in de Ruimte. 

Op 30 juni 2017 is het 109 jaar geleden dat de Tunguska planetoide met de Aarde in botsing kwam. Sinds enkele jaren herdenken we deze dag als Planetoide dag. Een dag waarbij de Dinosaurussen nooit hebben stilgestaan.